Ze schieten als paddenstoelen uit de grond: “Viking punten” van Mobile Vikings, “Kate coins” van KBC… Complementaire munteenheden zijn razend populair, maar waarom kiezen zoveel bedrijven voor een eigen munt? En kunnen we dezelfde principes gebruiken om een positieve impact te realiseren? 

Wat is Doelgericht Geld?

Een complementaire munt is een munt die geen officieel geld is, zoals de Euro, Pond of Dollar… van een regio is, maar die wel als betaalmiddel wordt gebruikt binnen een community. Meer uitleg hierover kun je lezen in ons blogbericht: “Hoe verschillen munteenheden ten opzichte van elkaar?”. 

Zo’n munteenheid wordt ontworpen om een specifiek doel te bereiken en daarom spreken we ook wel over Doelgericht Geld. Je kunt je waarschijnlijk voorstellen dat de impact van een munteenheid sterk verschilt, afhankelijk van het doel waarvoor de munt is gemaakt. Dit lijkt misschien heel abstract maar in de praktijk zijn er heel wat organisaties die hun eigen munteenheid hebben. Het is ook heel eenvoudig om een eigen munt te starten. We geven je enkele voorbeelden en laten zien hoe ook jij je eigen munt kan starten.

De gemiste kans van commerciële munten

KBC lanceerde in 2022 de Kate Coin. Dat is een digitale munt die je alleen binnen een gesloten omgeving kunt gebruiken.Dat betekent dat je Kate Coins die je ontvangt enkel kan besteden bij een aantal partners en niet kan omwisselen naar Euro’s. Je ontvangt Kate Coins door concrete acties zoals: je wisselgeld beleggen in de KBC app, de digitale assistent Kate gebruiken in de app, aankopen doen bij partners zoals Brussels Airport of MAES… Je kan de munten die je ontving uitgeven bij KBC zelf en bij een aantal partners zoals Amazon en JBC. 

Mobile Vikings heeft al een tijdje de “Vikingpunten“. Dit is een gelijkaardige munteenheid: je ontvangt punten als je online winkelt bij een aantal partners zoals Bol.com of als je betaalt via Payconiq. Deze punten kun je vervolgens gebruiken om je abonnement te betalen.

Eerder in deze blog legden we uit dat complementaire munteenheden worden ontworpen met een specifiek doel. Kan je het doel raden van deze twee munteenheden? 

Deze munten hebben commerciële doeleinden. Ze zorgen ervoor dat klanten trouw blijven en zorgen zo voor meer inkomsten voor de bedrijven en hun partners. Zowel KBC als Mobile Vikings gebruiken hun munten om je te aan te moedigen bij hun partners te kopen of hun eigen diensten te gebruiken. Kortom, de munten worden ingezet voor marketingdoeleinden. 

Vind je dat niet vreemd? In een tijd waarin duurzaamheid niet langer een keuze is maar een noodzaak, beloont KBC je voor het kopen van vliegtickets en met die beloning krijg je korting bij de multinational Amazon. En dat terwijl er maatschappelijk én wettelijk meer en meer verwacht wordt dat bedrijven hun verantwoordelijkheid opnemen ten opzichte van het milieu en hun stakeholders (bijvoorbeeld via een duidelijk ESG (environmental, social, governance )-beleid). Ook bij Mobile Vikings wordt je beloond voor aankopen bij grote bedrijven zoals Bol.com. Dit terwijl het kopen van nieuwe producten de allerlaatste stap zou moeten zijn in een circulaire economie. Eerst zouden hergebruik, huren of delen, tweedehands kopen en repareren centraal moeten staan.

En hier ligt de gemiste kans: wat als we eigen munten zouden gebruiken om positieve impact voor onze samenleving te belonen? Wat als je munten zou verdienen door zwerfvuil te rapen, aan de slag te gaan als vrijwilliger of producten te laten herstellen in plaats van nieuw aan te kopen? Klinkt dit te ver gezocht? Helemaal niet! Er zijn al verschillende initiatieven die dit doen.

Het ongelooflijk potentieel van positieve munten

Muntuit lanceerde in 2024 de Bruto Lokaal Geluk campagne. Deelnemers konden digitale munten verdienen door hun inzet voor lokaal geluk. Dat varieerde van zwerfvuil opruimen met WePLog tot vrijwilligerswerk voor LETS Vlaanderen,  deelnemen aan repaircafé’s via De Transformisten of hun auto delen met Dégage. Aan het einde van de campagne konden de deelnemers hun munten inruilen bij duurzame winkels in Vlaanderen. Zoals Ray & Jules voor zongebrande Fairtrade koffie, COSH! voor duurzame of 2^e hands kledij, Tintelijn voor duurzame renovatieproducten en Boeren & Buren voor voeding bij lokale boerderijen. 

Een ander voorbeeld: in Gent wordt je in de Rabotwijk met Torekes door Stad Gent beloond voor je inzet voor de buurt. Je verdient munten door gemeenschapstuinen te onderhouden, als jeugdcoach aan de slag te gaan, buren te helpen… Je kan die beloning vervolgens uitgeven in het sociaal restaurant en aan het “Torekesloket” voor benodigdheden zoals vuilniszakken. 

Dit zijn slechts twee van de vele voorbeelden en het potentieel is enorm! In een tijd waarin duurzaamheid niet langer een keuze is maar een noodzaak, kan je als lokaal bestuur, bedrijf of vereniging je ambities concreet maken door mensen te belonen voor acties die een positieve impact hebben op je community. Doelgericht Geld is een krachtig instrument voor een duurzame transitie!Maar hoe pak je dat concreet aan?

Start je eigen munt

Het is gemakkelijker dan je denkt. Er zijn tal van initiatieven die je de kans geven om je eigen munt te starten. Zo heeft Muntuit vzw het platform URBAIN_ ontwikkeld, waarmee je in je eigen gesloten omgeving een munt kunt lanceren. Je bepaalt zelf welke acties je wil belonen en waar deelnemers hun beloning kunnen uitgeven. Dit betekent dat je brede beleidslijnen of een ESG-beleid kan vertalen naar eenvoudig uit te voeren, impactvolle acties. En ook daar helpt Muntuit: we begeleiden jou als organisatie, lokaal bestuur of bedrijf bij het opstarten van je eigen munt, zodat je een positieve impact kunt maken op je community!

We gaan samen de uitdaging  aan om Doelgericht Geld te ontwerpen met een duidelijke maatschappelijke en ecologische meerwaarde. Bedrijven, lokale overheden en verenigingen die bereid zijn deze uitdaging aan te gaan, kunnen pioniers worden in de ontwikkeling van een positieve, duurzame en inclusieve economie.  Meer weten? Neem een kijkje op https://www.urbain.app

Bronnen
https://mobilevikings.be/nl/viking-deals/info/
https://www.standaard.be/cnt/dmf20220616_92133100
https://newsroom.kbc.com/kbc-zorgt-met-de-kate-coin-een-eigen-op-blockchain-gebaseerde-digitale-munt-voor-een-primeur-in-europa
https://fdmagazine.be/posts/kbc-lanceert-blockchainmunt-kate-coin
(en) Hudon, Marek, Meyer, Camille (2021). Managing complementary currencies and the blockchain technology: A conversation with Bernard Lietaer. International Journal of Community Currency Research 25. DOI:10.15133/J.IJCCR.2021.0011.
https://www.standaard.be/cnt/dmf20220616_92133100
https://www.ibr-ire.be/nl/actueel/news-detail/esg-de-richtlijn-inzake-duurzaamheidsverslaggeving-welke-veranderingen-mag-men-verwachten
https://www.vlaio.be/nl/begeleiding-advies/duurzaam-ondernemen/duurzaamheidsverslag/corporate-sustainability-reporting-directive-csrd
https://detransformisten.be/artikel/de-piraminder
https://wijdelen.be/green-deal-huren-delen/
https://brutolokaalgeluk.be/
https://www.torekes.be/